Duke qëndruar në skenë në një auditor të ndriçuar me shije në veri të Lubmin në bregun baltik të Gjermanisë, Angela Merkel dhe Dmitry Medvedev ishin të gjithë të buzëqeshur. Ishte data 8 nëntor 2011 dhe skena ishte vendosur për një foto gjeopolitike për shekuj.
Me kancelaren gjermane dhe presidentin rus u ndeshën kryeministri francez François Fillon, kryeministri holandez Mark Rutte dhe Günther Oettinger, komisioneri i BE-së për energjinë. Së bashku, ata vendosën duart e tyre në një valvul të madhe – të rreme – gazi dhe kthyen timonin. Marifeti ishte projektuar për të simbolizuar hapjen e një tubacioni 1,200 kilometrash, i cili do të dërgonte deri në 55 miliardë metra kub gaz nga Rusia në BE çdo vit.
Duke folur para një auditori të elitës politike dhe të biznesit të Gjermanisë atë ditë, Medvedev përshëndeti një “kapitull të ri në partneritetin e Rusisë me Bashkimin Evropian”. Merkel tha se gazsjellësi ishte provë “se ne ndihemi të sigurt për një partneritet të sigurt dhe elastik” me Moskën në të ardhmen.
Lindi Nord Stream 1.
Kriza energjetike terren zero
Në historinë e krizës energjetike të Evropës, qyteti i vogël gjerman i Lubmin, është në pikën zero
Me vetëm 2,100 banorë në bregun e Balltikut të Gjermanisë në shtetin verilindor të Mecklenburg-Vorpommern, Lubmin – i cili fqinjë me zonën zgjedhore që Merkel përfaqësoi për 31 vjet – është vendi ku tubacionet e gazit të diskutueshëm, fitimprurës dhe tashmë plotësisht të pafuqishëm, Nord Stream, arrijnë në tokë.
Me halorët e saj pëshpëritës, apartamentet buzë detit dhe shëtitoret e bukura, nuk duket si vendi ku zhvendosen pllakat tektonike të gjeopolitikës së energjisë. Por ishte këtu, njëmbëdhjetë vjet më parë këtë muaj, kur epoka e varësisë energjetike gjermane dhe evropiane nga Rusia arriti kulmin e saj, me ceremoninë luksoze të inaugurimit të Nord Stream 1 për të cilën shumë prej të pranishmëve tani kanë arsye të forta për t’u penduar thellësisht.
Dhe pikërisht këtu, pas disa javësh, do të vendoset një moment historik i ri energjie. Me ardhjen e një terminali të madh lundrues të gazit natyror të lëngshëm (LNG), porti industrial i Lubmin do të hapet për dërgesat nga SHBA, Lindja e Mesme dhe furnizues të tjerë, duke reflektuar kalimin e madh të energjisë që po kalon Evropa në vitin 2022. Rritja e LNG është një rezultat i drejtpërdrejtë i nevojës së papritur të Evropës për të hequr dorë nga varësia e saj ndaj gazit të tubacionit rus dhe për të gjetur një zëvendësues pas ndërprerjes së dërgesave nga Kremlini.
Megjithëse furnizimet me LNG janë të pasigurta – dhe aktualisht të shtrenjta – ato përfaqësojnë shpresën më të mirë të Evropës për sigurinë energjetike pas pushtimit rus të Ukrainës që përmbys tregjet globale. Për Gjermaninë, edhe ai transformim fillon në Lubmin.
Mënyrat e mëparshme të të menduarit shemben
Nevoja për ndryshim njihet edhe nga ata në qytet që dikur ishin nxitës të tifozëve të Nord Stream. Lubmin përfitoi ndjeshëm, fillimisht nga ardhja e punëtorëve të ndërtimit që ndërtonin Nord Stream 1 dhe më vonë Nord Stream 2, dhe më pas nga të ardhurat nga taksat që arritën në 2.5 milionë euro vetëm vitin e kaluar.
Por, thotë kryetari i bashkisë së qytetit, Axel Vogt, duke folur në zyrën e tij të pastër pranë portit, disa qindra metra larg vendit ku tubacionet Nord Stream 1 dalin në breg, “mënyrat e mëparshme të të menduarit janë shembur”.
Vogt ishte një nga 450 të ftuarit e pranishëm në inaugurimin e vitit 2011. Ai mbetet falës për motivet ekonomike të asaj kohe. “Sigurisht që kishte arsye të mira për këtë. Ishte gaz i mirë, i disponueshëm në mënyrë të besueshme në sasi të përshtatshme dhe me çmim të lirë.”
Por edhe ai, një ish-avokat për 7.4 miliardë euro Nord Stream 1 dhe projektin e tij fatkeq simotër Nord Stream 2 (vlerësohet se ka kushtuar 11 miliardë euro, por që nuk ka dhënë kurrë një molekulë të vetme gazi) tani njeh kufijtë e Evropës. qasje e mëparshme.
“Nga këndvështrimi i sotëm, sigurisht që është e vërtetë që kjo varësi na ka çuar në këtë krizë energjetike,” thotë ai – megjithëse ai fajëson kryesisht dështimin e Gjermanisë për të përshpejtuar me shpejtësi infrastrukturën e saj të energjisë së rinovueshme për të zëvendësuar nevojën për gazin rus të tubacionit.
E ardhmja e LNG-së
Vogt beson se e ardhmja e Lubmin qëndron në projektet e hidrogjenit. Por tani për tani, LNG është karburanti që nevojitet urgjentisht për të mbajtur dritat ndezur në Evropë. Në vetë Lubmin, thotë Vogt, ata kanë grumbulluar karburant për zjarrfikësit, kanë ngritur një gjenerator emergjence në vendpushimin bregdetar dhe nuk do të vendosin dritat e Krishtlindjeve në shtyllat e llambave.
Duke parë nga porti industrial, ai tregon se ku do të ankorohet anija e re e “magazinimit dhe rigazifikimit” të LNG-së dhe do të ankorohet nga përmasat e mëdha të asaj që do të jetë një pikë referimi e re, që ngrihet mbi portet dhe pyjet halore që shtrihen në breg.
“Dyqind e tetëdhjetë e tre metra e gjatë, 44 metra e gjerë, mbi 40 metra [lartësi] … si një anije e madhe lundrimi,” thotë Vogt. “Ajo është me origjinë nga Lindja e Largët, duke kaluar përmes Detit të Kuq dhe Mesdheut dhe tani do të lundrojë drejt Balltikut”.
Anija në fjalë do të jetë Neptuni, Deutsche ReGas, sipas kompanisë private që do të operojë terminalin Deutsche Ostsee LNG të Lubmin, konfirmoi. Një e ashtuquajtur njësi e ruajtjes dhe rigazifikimit lundrues, Neptuni mund të ruajë gazin në gjendjen e tij të lëngshme në rreth minus 160 gradë Celsius. Kur kërkohet, LNG-ja do të ngrohet duke përdorur ujin e detit ose antifriz derisa të kthehet në gjendjen e tij të gaztë, dhe më pas do të transferohet nëpërmjet tubave nga anija dhe në rrjetin gjerman të gazit.
Terminali do të ketë kapacitetin për të importuar 4.5 miliardë metra kub gaz në vit — një pjesë e vogël e asaj që po vinte nëpërmjet Nord Stream 1. Por ka plane për kapacitete të mëtejshme LNG në Lubmin nëpërmjet një projekti të financuar nga shteti, që do të fillojë në 2023. Në të gjithë Gjermaninë, pesë projekte të tjera të terminalit lundrues LNG të mbështetur nga shteti janë gjithashtu në zhvillim.
Nisma e mbështetur privatisht e Lubmin ka të ngjarë të jetë ndër të parat nga blloqet e këtij dhjetori. Një tubacion i shkurtër, 450 metra, i ndërtuar nga kompania Gascade, pritet ta lidhë atë me rrjetin e gazit. Plani ka qenë subjekt i kritikave nga grupet mjedisore të shqetësuara në lidhje me procesin e konsultimit me shoqërinë civile, por, nëse afati qëndron, gazi është planifikuar të rrjedhë drejtpërdrejt nga objekti LNG i Lubmin në tubacionet e brendshme të vendit nga 1 dhjetori.
Zhvendosje unike
Ai moment simbolik do të pasqyrojë ndryshimin më të gjerë të furnizimit me gaz që po ndodh jo vetëm në Gjermani, por në të gjithë Evropën. Furnizimi me LNG shkoi nga 19 për qind e importeve të gazit të BE-së në gusht 2021, në 41 për qind në gusht 2022, ndërsa gazi rus i tubacionit ra nga 41 për qind në 9 për qind në të njëjtën periudhë kohore, sipas të dhënave të BE-së. Evropa është ripërtërirë.
“Nuk mund të kujtoj ndonjë ngjarje si kjo jo të kohës së luftës,” tha Georg Zachmann, bashkëpunëtor i lartë në institutin e mendimit Bruegel, i cili ka ndjekur ndryshimet në furnizimin me gaz të BE-së. “Edhe në krizën e naftës [1970], nafta u bë më e shtrenjtë, por ajo ende vinte nga të njëjtat rajone. Ky ndryshim është unik.”
Varësia nga LNG nuk do të jetë pa rreziqe, tha Zachmann. Furnizimi parashikohet të jetë i shtrënguar në vitin 2023, sipas disa ekspertëve kryesorë, përfshirë drejtorin ekzekutiv të Agjencisë Ndërkombëtare të Energjisë, Fatih Birol. Dhe implikimet klimatike të mbylljes së Evropës në kontrata të mëtejshme, potencialisht afatgjata për gazin janë të dukshme. “Qeveritë evropiane dikur u thoshin të gjithëve që ‘ta mbanin në tokë’. Tani ne po u kërkojmë njerëzve të ‘gërmojnë, gërmojnë, gërmojnë’. Kjo është paksa shqetësuese,” tha Zachmann.
Por diversifikimi i furnizimit me gaz të Evropës larg varësisë ekstreme nga Rusia mund të jetë i mirë vetëm për sigurinë afatgjatë të energjisë, shtoi Zachmann. “Gjermania ishte e varur për 55 për qind [të gazit të saj] nga Rusia. Kjo ishte krejtësisht e çmendur. LNG është një mënyrë shumë më e gjithanshme për të marrë energji në Evropë.”
Një nga liderët evropianë të pranishëm në Lubmin në inaugurimin e Nord Stream, 11 vjet më parë, është dakord.
“Është një ndryshim i përhershëm”, tha Günther Oettinger, ish-komisioneri i BE-së për energjinë, në një intervistë telefonike. “LNG nuk është aq i lirë sa gazi i tubacionit ishte dhe është, por Gjermania nuk është e gatshme të përdorë opsionet e veta të gazit fracking, kështu që importet përmes anijeve LNG janë një domosdoshmëri.”
Tubacioni i heshtur
Sot në Lubmin, objekti Nord Stream 1 – ku u mbajt përurimi i vitit 2011 – është mbyllur dhe nën protokolle të rrepta sigurie. Që kur tubacionet Nord Stream ishin subjekt i sabotimit të dyshuar në shtator, qyteti – me bollëkun e infrastrukturës së tij energjetike – ka qenë në gatishmëri të lartë, thotë Vogt.
“Gjithçka ndodhi shumë shpejt”, kujton ai ditët pas sulmeve në Nord Stream – të cilat mbeten nën hetim, por që shumica e vëzhguesve në Perëndim ia atribuojnë Rusisë. “Autoritetet e sigurisë ishin në vend, njësitë e policisë, autoritetet portuale… Sapo u bë e ditur [rrjedhjet e gazit], ne u ulëm rreth kësaj tavoline këtu… dhe diskutuam se si mund të rrisim menjëherë [sigurinë].”
Nuk është e pazakontë të shohësh policinë në rrugën për në portin industrial këto ditë, tha Vogt. Deutsche ReGas është po aq e shqetësuar. Një kërkesë e POLITICO-s për të parë objektin e tyre të LNG në ndërtim u refuzua, me vizitat në vend që ishin rreptësisht të kufizuara për arsye sigurie.
Sa i përket faktit nëse gazi do të rrjedhë sërish përmes tubacioneve Nord Stream, Vogt parashikon se një gjë e tillë tashmë do të jetë e mundur vetëm me përfundimin e luftës dhe rivendosjen e marrëdhënieve tregtare me Rusinë. Dhe kjo është nëse tubacionet janë edhe të përdorshme.
Qeveria gjermane tha në fund të tetorit se “disponueshmëria teknike” e gazsjellësit të dytë Nord Stream 2 – i pretenduar nga Putin se është i vetmi nga tubacionet Nord Stream ende funksional pas shpërthimeve të shtatorit – në fakt “nuk është e dhënë”.
Epoka e Rrjedhës së Veriut mund të ketë mbaruar me të vërtetë.
Riparimi i energjisë mund të shënojë gjithashtu fundin e një kapitulli gjeopolitik për Gjermaninë dhe Evropën, tha Oettinger, duke reflektuar mbi mësimet e nxjerra që nga buzëqeshjet dhe fotot në ceremoninë e hapjes së Lubmin në 2011.
“Edhe në kohët e Luftës së Ftohtë, gazi nuk ishte një armë e politikës,” tha ai. “Mendimi gjerman ishte se ajo do të rridhte [nga Rusia] çfarëdo që të ndodhte. Duke parë tani, ishte një analizë e gabuar – por ishte një analizë nga të gjitha partitë gjermane.”
“Që nga koha e Willy Brandt si kancelar, narrativa jonë ishte Wandel durch Handel – ndryshim nga tregtia,” shtoi ai. “Mendoj se në përgjithësi kjo ide nuk është e gabuar. Nëse takoni njerëz, nëse jeni duke eksportuar dhe importuar, kjo mund t’i bashkojë njerëzit. Mund të bashkojë qeveritë”.
“Por kjo ide e nënvlerësoi kriminelin e luftës Putin”, tha ai.
Sidoqoftë, varësia e Evropës nga Kremlini nuk ka përfunduar plotësisht.
Ndërsa shumica e importeve të LNG në Evropë këtë vit kanë ardhur nga SHBA-ja dhe Katari, ka pasur gjithashtu një rritje të importeve nga Rusia.
Sasitë janë mjaft të vogla në krahasim me rënien e madhe të gazit të gazsjellësit rus në Evropë. Por ka të ngjarë që LNG rus do të vazhdojë të rrjedhë në Evropë edhe për ca kohë.
Disa prej tyre madje mund të arrijnë në tokë në Lubmin.
Politico.eu-Përshtati Gazeta Shqiptare
